Archeolodzy z rzadka mają możliwość zagłębienia się pod powierzchnię współczesnych miast. Dużą swobodę posiadają jedynie podczas badania porzuconych miast starożytnych, dawnych osad i cmentarzysk. Kiedy chcą wzbogacić wiedzę o przeszłości miast współczesnych, skazani są na ukradkowe zaglądanie w przeszłość poprzez okienka realizowanych inwestycji budowlanych. Prowadzą wówczas badania ratownicze – są to wykopaliska poprzedzające inwestycje oraz nadzory archeologiczne nad prowadzonymi inwestycjami. W obu przypadkach celem jest rozpoznanie, zadokumentowanie oraz wyeksplorowanie obiektów historycznych narażonych na zniszczenie w trakcie prowadzonych prac związanych z infrastrukturą miasta.
Na wtorkowym spotkaniu zostaną omówione wyniki unikatowych badań archeologicznych prowadzonych przy nadzorze nad budową II linii metra w Warszawie w latach 2016-2022 oraz analiz historycznych i przyrodniczych środowisk protomiejskich i miejskich, usytuowanych wzdłuż II linii metra. Nadzór archeologiczny nad inwestycją pełniło Państwowe Muzeum Archeologiczne. Rozległość placu budowy, długi czas realizacji prac oraz stopień ich komplikacji stawiał zespołowi badaczy najwyższe wymagania.
Odkryte w toku badań obiekty archeologiczne nawiązują bezpośrednio do wydarzeń z historii miasta. W większości kojarzą się z życiem codziennym mieszkańców, dokumentując zmienne koleje losów nie tylko stolicy, ale także miejscowości podmiejskich, włączanych stopniowo w obszar miejski. Odnaleziono pozostałości m.in. apteki na Woli z okresu międzywojennego, jednej z pierwszych linii tramwajowych stolicy oraz studni głębinowej z końca XIX w. Obok tych artefaktów odkryto spektakularne świadectwa krwawych wydarzeń, rozgrywających się na tym obszarze na przestrzeni ponad 400 lat, w tym wojny polsko-szwedzkiej, Insurekcji Kościuszkowskiej, oblężenia Warszawy we wrześniu 1939 r. oraz tragicznych wydarzeń Postania Warszawskiego i wyzwolenia stolicy w styczniu 1945 r.
Zaskakującymi znaleziskami były z pewnością liczne szczątki paleozoologiczne odkryte na stacjach po obu stronach Wisły. Dokumentują one faunę, występującą na obszarze dzisiejszej Warszawy od ok. 135 000 lat do 6 tys. p.n.e. Odkryto pozostałości słonia leśnego, mamuta, bydła archaicznego, w tym liczne czaszki prażubra, reniferów oraz innych wymarłych jeleniowatych.
Dr Wojciech Borkowski jest absolwentem Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Stopień doktora uzyskał w Instytucie Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk. Ukończył studia podyplomowe w specjalności Muzeologia na Uniwersytecie Warszawskim. Jest technologiem programowania komputerów i inżynierem pola walki w specjalności artyleria przeciwlotnicza. Od 1982 roku pracuje w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie. Brał udział w badaniach archeologicznych na ponad 30 stanowiskach w Polsce i za granicą, m. in. prowadził badania na tzw. Reducie Ordona, wydobywał szkutę z Czerska i badał stanowiska z okresu neolitu w Iraku. Ma na swoim koncie ponad 100 publikacji naukowych i popularnonaukowych. Przez szereg lat był Rzeczoznawcą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dziedzinie archeologii. Jest członkiem Rady ds. Muzeów i Miejsc Pamięci Narodowej przy MKiDN. Piastował funkcję wiceprezesa Stowarzyszenia Muzealników Polskich, a obecnie jest Członkiem Zarządu Oddziału Warszawskiego Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich.
Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu
